تاثیر زئولیت و هیدروژل بر ویژگی های هیدرولیکی خاک و شاخص های رشد خیار درختی در شرایط شوری

ایران در اقلیم خشک و نیمه خشک قرار دارد و همواره با مشکل کم آبی مواجه است. از کل آب قابل استفاده در کشور که جمعاً 130 میلیارد متر مکعب می باشد، بیش از90 درصد آن به بخش کشاورزی اختصاص می یابد. بنابراین استفاده از راهکارهایی جهت افزایش بازده آبیاری در کشاورزی، افزایش ظرفیت ذخیره رطوبت در خاک و استفاده بهینه از منابع آب و حفظ آن بسیار ضروری است. علاوه بر مشکل کم آبی، شوری منابع آب و خاک کشور نیز، بر مشکل محدودیت منابع آب می افزاید. 18 میلیون هکتار از خاکهای ایران ، شور می باشدکه 10 درصد مساحت خاکهای ایران می باشد. شوری یکی از فاکتور های اصلی موثر در تنزل و نا مناسب شدن ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک در رژیم های رطوبتی خشک و نیمه خشک است که با تغییر در فرایند های فیزیولوژی خاک باعث کاهش رشد گیاه می شود. استفاده از برخی کانی ها مانند زئولیت که یک کانی آلومینوسیلیکاته است و سوپرجاذب های پلیمریsap)) نظیر هیدروژل ها که قدرت جذب کنندگی زیادی برای آب دارند، در کاهش هدررفت آب موثر می باشند. در این تحقیق تاثیر هر یک از این سوپرجاذبها تحت شرایط شوری بررسی شد. در این پژوهش، اثر دو نوع سوپرجاذب آ200، در چهار سطح (صفر، 2، 4 و 6 گرم بر کیلوگرم خاک)، و زئولیت طبیعی سمنان بصورت پودری در چهار سطح ( صفر، 10، 40 و 60 گرم بر کیلوگرم خاک)، در خاک لوم-شنی و در سه سطح شوری آب آبیاری (ds.m-14/0 ec=(آب شهری)، 4ec= و ds.m-1 8ec=)، به صورت یک طرح کامل تصادفی فاکتوریل در سه تکرار، بر خصوصیات هیدرولیکی خاک (منحنی رطوبتی خاک ، آب قابل دسترس برای گیاه و کارایی مصرف آب در خاک)، و نیز برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و برخی شاخص های رشد رویشی خیار گلخانه ای (cucumis sativus رقم دانیتو)، و نیز غلظت عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، سدیم،آهن و روی، در خاک و اندام هوایی گیاه، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، زئولیت باعث افزایش نگهداشت آب در خاک شد، اما در افزایش آب قابل دسترس گیاه در شرایط عدم وجود شوری تاثیر معنی دار نداشت. اما در صورت وجود شوری، کاربرد زئولیت در افزایش آب قابل دسترس و خصوصیات رشد روِِیشی گیاه تاثیر بسزایی داشت. به طوری که در تیمار آبیاری با آب شور با هدایت الکتریکی برابر با ds.m-1 4، کاربرد 10 گرم زئولیت و در تیمار آبیاری با هدایت الکتریکی برابر با ds.m-1 8 ، کاربرد 40 گرم زئولیت، بیشترین مقدار را در هر سه شاخص رشد رویشی یعنی ارتفاع ساقه، وزن خشک و وزن مرطوب اندام هوایی، و نیز در آب قابل دسترس گیاه ایجاد کرده است. به علاوه، ارزان و فراوان بودن زئولیت و کاهش چگالی ظاهری خاک از محاسن زئولیت است. کاربرد هیدروژل موجب بهبود شاخصهای رشد رویشی گیاه و کاهش چگالی ظاهری خاک شد، و از طرفی موجب افزایش قابل ملاحظه غلظت عنصر پتاسیم در خاک و گیاه شد. استفاده از هیدروژل تا 4 گرم در کیلوگرم خاک، باعث بیشترین آب قابل دسترس در خاک شده است. بنابراین با در نظر گرفتن جنبه های اقتصادی، کاربرد 4 گرم هیدروژل در کیلوگرم خاک، در بافت های متوسط تا سبک (لومی و لوم-شنی) توصیه می شود.